Nằm ở biên giới Bolivia và Peru, hồ Titicaca là một địa danh nổi tiếng, gắn liền với các truyền thuyết thuộc nền văn minh Inca cổ đại. Mang trong mình vẻ đẹp yên bình, không khí thiêng liêng phảng phất màu huyền thoại, đây là một danh thắng không thể bỏ lỡ với những người ưa du lịch khám phá.
Tọa lạc trên đỉnh Altiplano trong dãy Andes, ở độ cao 3.812m so với mực nước biển, Titicaca là hồ trên núi cao nhất thế giới. Titicaca cũng là hồ có lưu lượng nước ngọt lớn nhất khu vực Nam Mĩ.
Titicaca được chia thành hai phần khiến nhiều người lầm tưởng đó là hai hồ riêng biệt, trong thực tế, chúng chỉ là một và được nối với nhau qua eo Tiquina dài 800m - phần hẹp nhất của hồ.
Lưu vực lớn hơn mang tên Lago Grande (Hồ lớn), còn phần nhỏ hơn được gọi là Lago Pequeno (Hồ nhỏ). Độ sâu trung bình ở Titicaca là khoảng 107m, nơi sâu nhất ở Lago Grande có thể lên tới 284m.
Theo truyền thuyết, Titicaca bắt nguồn từ tiếng Amara của người Indian, có nghĩa là đá mèo rừng (từ 2 chữ titi là mèo rừng và caca là hòn đá hợp thành). Do Thần Mặt trời thương nhớ người con đã mất, khóc lóc đêm ngày khiến nước mắt đọng lại thành hồ. Người Indian thương cảm nỗi đau mất con của Thần Mặt trời nên kéo nhau lên núi săn báo, đồng thời dựng miếu thờ, lấy một khối đá lớn tượng trưng hình con báo đặt trong miếu làm đồ cúng tế, vì thế gọi là “Con báo đá”.
Nguồn nước của Titicaca được cung cấp bởi nước mưa và các tảng băng tan từ núi Altiplano. Tuy nhiên, do tình trạng biến đổi khí hậu mà hiện nay, mực nước của hồ hiện đang trong mức thấp nhất kể từ năm 1949.
Có hơn 25 con sông chảy vào hồ Titicaca cùng với đó là khoảng 41 hòn đảo lớn nhỏ với cư dân khá đông đúc. Nước hồ ở đây luôn trong xanh, phản chiếu khung cảnh bầu trời tạo nên cảm giác như điểm nối liền trời và đất.
Đảo Isla del Sol (đảo Mặt trời) nằm trên hồ được phát hiện hơn 500 năm trước thuộc nền văn minh Inca. Đây là nơi được cho là chốn sinh ra của Thần Inti, Thần Mặt trời Inca và chứa khoảng 180 di tích khảo cổ quan trọng.
Nằm ở phía Đông của đảo Mặt trời, còn có một đảo khác là đảo Isla de la Luna (đảo Mặt trăng). Theo truyền thuyết, Nữ Thần Mặt trăng Inca Mama Quilla đã được sinh ra trên đảo này.
Cách 45km từ thị trấn Puno của Peru, hòn đảo lớn Taquille nằm sừng sững trên hồ Titicaca, đây là nơi có cộng đồng dân cư khá đông đúc. Đầu thế kỉ XX, nơi đây từng bị thực dân Tây Ban Nha trưng dụng làm nhà tù.
Chủ nhân của đảo Taquille chính là những Taquileños. Lối sống của những người dân nơi đây rất đặc biệt, họ không chịu ảnh hưởng của tiện nghi hiện đại: không đèn điện, xe hơi, không khách sạn… mà tồn tại theo kiểu truyền thống.
Người Taquille nổi tiếng toàn thế giới với nghề dệt quần áo và thủ công mỹ nghệ. Những bộ trang phục của họ thật tuyệt vời, nhiều màu sắc, tinh tế trong từng đường kim mũi chỉ. Đặc biệt ở chỗ, các Taquileños nam mới là người thêu thùa, khâu vá trong khi Taquileños nữ dệt vải và sợi. Mỗi năm, có tới hơn 40.000 khách du lịch đến với Taquille để chiêm ngưỡng loại hình nghệ thuật độc đáo này.
Người Taquille cũng quan niệm rằng: “Cộng đồng chính là chìa khóa cuộc sống”. Họ truyền nhau qua nhiều thế hệ tôn chỉ đạo đức của người Inca: “ama sua, ama llulla, ama qhilla” (có nghĩa là: không ăn cắp, không nói dối, không lười biếng).
Hồ Titicaca cũng sở hữu một quần đảo nhân tạo gồm 44 hòn đảo tìm thấy ở khu vực Uru. Nơi đây là địa điểm sinh sống của những người Uros - một cộng đồng dân khác sống trên hồ.
Những đảo này được tạo ra từ vùng lau sậy lớn trên hồ, mỗi đảo nhỏ là nơi sinh sống của từ 2 - 3 gia đình. Họ xây nhà, làm thuyền di chuyển tất cả đều bằng lau sậy với hình dáng và kích thước cực kì độc đáo.
Người Uros cũng vô cùng khéo tay. Hàng thủ công bằng tay của họ rất đa dạng, khéo léo đầy màu sắc sặc sỡ. Họ dùng chúng trong chính cuộc sống hàng ngày thông qua trang phục kì lạ hoặc để bán cho khách du lịch.
Phía Nam hồ Titicaca, người ta cũng tìm thấy những di chỉ tại Tiahuanaco Bolivia. Ấy là những tàn tích còn sót lại của một ngôi đền thần thoại Inca, nơi mà Manco Capac và Mama Ocllo, hai con của thần Mặt trời Inti được gửi về Trái đất, khai sinh ra người Inca.
